Τώρα δεν του μένει τίποτε άλλο από το να σπάζει ό,τι βρίσκει μπροστά του. Με βίαια νευρικά ξεσπάσματα, όπως κάνουν τα παιδιά, κάθε κατάρρευση θα τον οδηγεί στην επόμενη, μη μπορώντας να πιστέψει ότι έχασε. Τα ψέματα που έχει πει επιστρέφουν να τον καταδιώξουν. Κάποιου είδους θεία δίκη: του θείου της αντιδράσεις άλλωστε προέβλεπε η ανιψιά του Ντόναλντ Τραμπ Μαίρη γράφοντας αυτά. Η ψυχολόγος και συγγραφέας του προεκλογικά ευπώλητου βιβλίου «Πάρα πολλά και ποτέ αρκετά» αδυνατεί να ξεχάσει πώς ο 45^ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είχε μεταχειριστεί τον πατέρα της και μεγαλύτερο αδελφό του, που πέθανε αλκοολικός, ενώ διέκοψε την οικογενειακή ιατρική ασφάλιση που τους ήταν απαραίτητη, όταν απεβίωσε ο παππούς της. 

Ψηφοφόροι του απέφυγαν να στείλουν επιστολικές ψήφους και ψήφισαν την ημέρα των εκλογών, όπως τους είχε προτρέψει. Έτσι όμως επιμηκύνθηκε το μαρτύριο της απώλειας, με το προβάδισμα του αντιπάλου του να αυξάνεται σε αργή καταμέτρηση. Υποψήφιοι του κόμματός του για άλλα αξιώματα τα πήγαν καλύτερα από ό,τι αναμενόταν. Αυτό έκανε ανυπόφορο το ότι έχανε ο ίδιος. Βλέπει συνεχώς τηλεόραση. Απείλησε το δίκτυο της Φοξ ότι έχει ξεχάσει ποια είναι η χήνα που κάνει τα χρυσά αβγά. Πράγματι, ο εναγκαλισμός του δικτύου Newsmax ανέβασε την τηλεθέασή του από 65.000 πριν από τις εκλογές σε 800.000 μετεκλογικά. Η πρώην αγαπημένη του Φοξ – αλεπού που μυρίστηκε καινούργιο κοτέτσι – πρώτη έτρεξε να προβλέψει νίκη του αντιπάλου του στην Αριζόνα, εκλογική περιφέρεια του Γερουσιαστή Μακέιν, τον οποίο και στην κηδεία του είχε προσβάλει. Μέλη της οικογένειας του εκλιπόντος, όπως και άλλοι Ρεπουμπλικανοί, είχαν σπεύσει να υποστηρίξουν τον Δημοκρατικό υποψήφιο. 

μια χελώνα ανάποδα στον ήλιο

Τηλεοπτικά κανάλια διέκοψαν μετάδοση αβάσιμων δηλώσεών του για τις εκλογές, ενώ μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνέχισαν να επισημαίνουν τοποθετήσεις του ως ψευδείς. Μετά από δηλώσεις περί κλοπής ψήφων που μόλις είχε κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ, ο σχολιαστής του δικτύου CNN Άντερσον Κούπερ παρατήρησε: Αυτό είναι ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό είναι το πιο ισχυρό πρόσωπο στον κόσμο. Εμείς τον βλέπουμε σαν μια παχύσαρκη χελώνα που πεσμένη στην πλάτη της χτυπιέται στον καυτό ήλιο, συνειδητοποιώντας ότι ο χρόνος της τελείωσε.

Το Τιτίβισμα (Twitter) απενεργοποίησε λογαριασμό του Στιβ Μπάνον. Εμπνεόμενος από βασιλικές συνήθειες της Αγγλίας των Τυδώρ, θα ήθελε μια δεύτερη προεδρική θητεία του Τραμπ να ξεκινά με τα κεφάλια του ανοσιολόγου Άνθονι Φάουτσι (που σημαίνει «σαγόνια» στα ιταλικά) και του διευθυντή του FBI Κρίστοφερ Ρέι σε παλούκια έξω από τον Λευκό Οίκο ως προειδοποίηση προς άλλους γραφειοκράτες. Αμφιβάλλει όμως ότι αυτό θα συμβεί, γιατί ο Τραμπ είναι καλός άνθρωπος, πρόσθεσε ο πρώην σύμβουλος στρατηγικής, προσβλέποντας ίσως σε προεδρική χάρη για  προβλήματα που αντιμετωπίζει με τη δικαιοσύνη.

Στη Φιλαδέλφεια δύο άτομα συνελήφθησαν για οπλοκατοχή κοντά σε κέντρο καταμέτρησης ψήφων. Το όχημά τους είχε αυτοκόλλητα του QAnon, ενός ιντερνετικού συνωμοσιολογικού δικτύου, οι οπαδοί του οποίου πιστεύουν ότι ο Πρόεδρος Τραμπ βρίσκεται σε κρυφό πόλεμο με το βαθύ κράτος, μια καμπάλα από παιδόφιλους σωματέμπορους Δημοκρατικούς και διασημότητες του Χόλιγουντ που διευθύνουν τον κόσμο. Ο Τραμπ θα βγάλει τις μάσκες τους και θα τους μαντρώσει σε κελιά για τρομοκράτες στην αμερικανική βάση στον κόλπο του Γκουαντάναμο στην Κούβα.

Μετά από προεδρικά σχόλια εναντίον Ρεπουμπλικανού Επιτρόπου της Φιλαδέλφειας, που δήλωσε ότι δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για εκλογική νοθεία, κρίθηκε απαραίτητο ο ίδιος και συνεργάτες του να τεθούν υπό αστυνομική προστασία λόγω απειλών εναντίον της ζωής τους. Μην αφήνετε σε χλωρό κλαρί όποιον «Μαρξιστή Δημοκρατικό» συναντάτε σε δημόσιο χώρο, συνιστά ανάρτηση μετά τις εκλογές, όπως την καταγράφει εφημερίδα της πολιτείας Άρκανσο: Να τους πετάτε νερό σε εστιατόρια. Να τους σπρώχνετε από τα πεζοδρόμια. Ποτέ μην τους αφήσετε να ξεχάσουν ότι είναι προδότες και δεν έχουν δικαίωμα να ζουν σε αυτή τη Δημοκρατία έπειτα από αυτό που έχουν κάνει.

Κινδυνεύει άραγε ο Τραμπ με φυλακή, όταν χρέη εκατοντάδων εκατομμυρίων, που έχει προσωπικά εγγυηθεί, και φορολογικές και άλλες παραβάσεις αναδειχθούν μετά το τέλος της θητείας του ή θα έχει βρει τρόπο να δώσει αμνηστία στον εαυτό του, σε μέλη της οικογένειάς του, σε τραμπιστές και σε τραμπούκους – λέξη που προέρχεται από το πούρο (trabuco στα ισπανικά) που πολιτικοί χάριζαν σε άτομα που τρομοκρατούσαν αντιπάλους τους; Βέβαια το αμερικανικό πολιτικό σύστημα δεν αφήνει παραπονεμένους τους πρώην προέδρους που, μέσω ακριβοπληρωμένων συμφωνιών για ομιλίες, τηλεοπτικές εμφανίσεις και βιβλία, γίνονται εκατομμυριούχοι, αν δεν ήταν ήδη. Τι ζημιά μπορεί να προκαλέσει ο απερχόμενος πρόεδρος πριν αναλάβει ο διάδοχός του;

Αμνηστία ή αμνησία; Ανοσία ή ανοησία αγέλης; Ακόμη και ένα από αυτά τα περιστατικά θα ακουγόταν αδιανόητο υπό άλλες συνθήκες. Πόσο έχουν αλλάξει οι συνθήκες; Πόσο και πώς γίνεται αυτό αντιληπτό; Σε ποιον κόσμο ζούμε; Σε ποιον κόσμο έρχονται να πολλαπλασιαστούν οι ιοί; Το έχουν σκεφτεί; Για την ώρα ο κορωνοϊός δεν μας έχει βαρεθεί, είπε εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

αθλητικές επιδόσεις

Ένα εκατομμύριο Έλληνες έγιναν νυκτερινοί αθλητές ή συνοδοί κατοικίδιων την πρώτη Κυριακή μετά την εκ νέου επιβολή περιοριστικών μέτρων για την καταπολέμηση της μετάδοσης του ιού. Περίπου ένα εκατομμύριο Σαδο-Μαζοχιστικά Σημειώματα (SMS) για βραδινή άθληση εστάλησαν στον αριθμό 13033, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις. Στον πρώτο εγκλεισμό, 110 εκατομμύρια μηνύματα είχαν σταλεί σε 42 ημέρες. Εν τω μεταξύ, στις 28 Οκτωβρίου, εκατοντάδες δόκιμοι αστυνομικοί διασκέδαζαν σε χώρους της Εθνικής Αστυνομικής Σχολής της Γαλλίας στην πόλη Νιμ, με αποτέλεσμα να κληθεί η αστυνομία για να τους επαναφέρει στην τάξη. Στη Μεγάλη Βρετανία, ο γνωστός από τη Βρέξοδο (Brexit) Νάιτζελ Φάρατζ συγκροτεί κόμμα κατά των περιοριστικών μέτρων.

Ρεκόρ κίνησης, από το 2007, στους δρόμους της Αττικής την παραμονή του νέου εγκλεισμού. Η κυκλοφορία ήταν αυξημένη κατά 15% σε σχέση με την παραμονή Χριστουγέννων του 2019 και 35% σε σχέση με μια συνηθισμένη Παρασκευή. Έως 200% αυξήθηκαν οι χρόνοι κάλυψης διαδρομών. Φέτος ήρθαν νωρίς τα Χριστούγεννα. Την επόμενη ημέρα Δεκαπενταύγουστος, χωρίς κίνηση. Θα ήθελα να ξέρω, μου είπε ένας ταξιτζής, αν εκείνος, που αγόρασε όλο το χαρτί τουαλέτας τον Μάρτιο, το έχει εξαντλήσει.

Κατ’ εξαίρεσιν από τα μέτρα εγκλεισμού, το πρώτο σαββατοκύριακο παρέμειναν ανοιχτά κομμωτήρια και κουρεία. Επρόκειτο για μετακίνηση με κωδικό Β2 (μετάβαση σε εν λειτουργία κατάστημα προμηθειών αγαθών πρώτης ανάγκης, όπου δεν είναι δυνατή η αποστολή τους). Τα καταστήματα αυτά ήταν το μόνο μέρος όπου μπορούσε να πιει κάποιος καφέ καθιστός. Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας θα είχαν την ευκαιρία να σχολιάσουν την απερισκεψία των νέων να συγκεντρώνονται στον ίδιο χώρο. 

Παππού, παππού, κερδίσαμε, έτρεξαν να πουν τα εγγόνια τους, μόλις στις οθόνες ξεπεράστηκε ο αριθμός των 270 εκλεκτόρων που απαιτείται για την εκλογή Αμερικανού προέδρου. Ο Τζο και η Τζιλ Μπάιντεν κάθονταν στο αίθριο, πίσω από το σπίτι τους. Στα 78 του, όταν διαδεχθεί τον Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου 2021, ο εκλεγμένος πρόεδρος θα είναι το μεγαλύτερο σε ηλικία άτομο που αναλαμβάνει το αξίωμα αυτό, ενώ ήταν 29 ετών όταν πρώτη φορά εκλέχθηκε γερουσιαστής και έπρεπε να περιμένει να γίνει 30 για να μπορέσει να ορκιστεί. Το σφρίγος του γήρατος κατισχύει της σοφίας της νεότητας σε μια κοινοπολιτεία που επαγγέλλεται την εφηβεία, υποδυόμενη το νεότερο έθνος, ενώ ιστορικά προηγείται της γαλλικής η αμερικανική επανάσταση, που οδήγησε στη συγκρότηση του αρχαιότερου νεωτερικού κράτους.

Ήμουν ο πρώτος γερουσιαστής που γνώρισα, έχει πει σε συνέντευξή του ο Μπάιντεν. Η οικογένειά μου δεν είχε καμία εμπλοκή με την πολιτική. Αγαπημένη μου δουλειά ήταν ναυαγοσώστης σε δημόσια πισίνα – ρόλο που καλείται να επαναλάβει. Ήμουν από τους κορυφαίους σκόρερ στην αήττητη ομάδα φούτμπολ του πανεπιστημίου μου. Αν είχα ταλέντο, θα γινόμουν αρχιτέκτονας. Έχω τον εξής κανόνα: Θα διακόψω οποιαδήποτε συνάντηση, αν με καλέσουν τα παιδιά ή τα εγγόνια μου. Ασχολούμαι με την εξωτερική πολιτική όλη μου τη ζωή. Έχω διανύσει περισσότερα από ένα εκατομμύριο μίλια από τότε που ανέλαβα χρέη Αντιπροέδρου επί Ομπάμα. Ο μεγαλύτερος πειρασμός είναι το παγωτό με κομματάκια σοκολάτας. Η χειρότερη αμαρτία είναι η κατάχρηση εξουσίας. Στο χέρι φορώ ένα βραχιόλι από χάντρες, σαν αυτό που φορούσε ο γιος μου Μπο την ημέρα που πέθανε. Παιδί τραύλιζα, αλλά το ξεπέρασα απαγγέλλοντας ιρλανδικά ποιήματα.

Μετά τις εκλογές, η δημόσια ραδιο-τηλεόραση στην Ιρλανδία αναμετέδωσε ανάγνωση από τον Μπάιντεν αγαπημένου του αποσπάσματος από τη «Γιατρειά στην Τροία» (The Cure at Troy), μια εκδοχή του «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή από τον Σέιμους Χίνι, που περιλαμβάνει τους στίχους [ας] ελπίσουμε για ριζική αλλαγή / Από την άλλη πλευρά της εκδίκησης (hope for a great sea-change / On the far side of revenge).

πάνδημες εκλογές

Το παγκόσμιο ενδιαφέρον και η συνεχής συμμετοχή δίνουν την εντύπωση ότι όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη και όχι μόνον Αμερικανοί πολίτες ψηφίζουν στις προεδρικές εκλογές. Αυτό θα διαπίστωνε κάθε εξωγήινος που, εν μέσω πανδημίας, αθώα θα προσγειωνόταν στη Νεβάδα. Και εδώ άλλωστε στην Καππαδοκία υπάρχει ανησυχία για το τι θα κάνουν ο αυτοκράτορας και η σύγκλητος στη Ρώμη. Όσοι έχουμε ζήσει στην ελληνιστική εποχή θα έπρεπε ευκολότερα να διακρίνουμε στοιχεία της «αμερικανιστικής» περιόδου, όταν στη διελκυστίνδα απομονωτισμού-επέμβασης την ψυχρή σύγκρουση των Αμερικανών με Σοβιετικούς έχει αντικαταστήσει η σύγκρουση με Κινέζους, υπό προπέτασμα ισλαμογενών παρεκτροπών.

Διεθνώς, μια εικόνα σύγκρουσης πολιτισμών συγκαλύπτει έναν πολιτισμό συγκρούσεων, όπου οι συγκρούσεις προηγούνται πολιτικών, θρησκευτικών και ιδεολογικών διαφοροποιήσεων, που εν συνεχεία καλούνται να τις δικαιολογήσουν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει εσωτερικά, στα σπλάχνα της αυτοκρατορίας – με αντιστοιχίσεις σε άλλες κοινωνίες και χώρες – όπου μαίνονται πολιτισμικοί πόλεμοι ταυτοτήτων, που έχουν αναδειχθεί από τότε, το 1971, που «η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο», με τον Τζιάν Μαρία Βολοντέ πρωταγωνιστή στην ομώνυμη ταινία. 

Η συζήτηση συχνά επικεντρώνεται σε έμφυλες και άλλες καταπιεσμένες ταυτότητες, παραβλέποντας τη σκιά της ρατσιστικής ταυτότητας λευκών Αμερικανών, τους οποίους παρέκαμψε ο άνισος καταμερισμός πλεονασμάτων της παγκοσμιοποίησης και αναζήτησαν ρόλο μαθητευόμενου (apprentice) στην εκπομπή ενός ριάλιτι σόου από τον Λευκό Οίκο, αρνούμενοι να πιστέψουν ότι στη θέση αυτή ήταν δυνατόν να έχει βρεθεί ο Μπαράκ Ομπάμα. Η αντιπαράθεση στην ταυτότητα συνιστά παράθεση ιδίας αντι-ταυτότητας.

Ο συστημικός ρατσισμός δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ, με τον πρώην υπαρχηγό του προτεσταντικού Ενωτικού Κόμματος στη Βόρειο Ιρλανδία Λόρδο Kilclooney να αναρωτιέται σε τιτίβισμά του: Τι θα συμβεί αν ο Μπάιντεν μετακινηθεί και η Ινδιάνα γίνει Πρόεδρος; Ποιος γίνεται τότε Αντιπρόεδρος; Δεν θυμόμουν το όνομά της, ενώ αγαπώ πολύ την Ινδία, δικαιολογήθηκε. Η Καμάλα Χάρις είναι η πρώτη γυναίκα, πρώτη Αφρο-Αμερικανίδα και πρώτη Ασιατο-Αμερικανή που αναδεικνύεται σε αξίωμα Αντιπροέδρου.

Η πόλωση στις Ημιδιηρημένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) αποτυπώνεται γεωγραφικά στον χάρτη, με πολιτείες όπου επικράτησε ο Μπάιντεν – Ουάσιγκτον, Όρεγκον και Καλιφόρνια στη δυτική ακτή, Νεβάδα, Αριζόνα, Νέο Μεξικό και Κολοράντο δίπλα τους πιο κάτω, Μινεσότα, Ουισκόνσιν, Ιλινόι και Μίσιγκαν στον βορρά και από τη Βιρτζίνια έως το Μέιν της Νέας Αγγλίας στην ανατολική ακτή – να περικυκλώνουν κυρίως μεσοδυτικές και νότιες πολιτείες – από Μοντάνα, Άινταχο και Γιούτα έως το Τέξας και τη Φλόριντα – όπου κέρδισε ο Τραμπ.

Πρόκειται για περικύκλωση που υπενθυμίζει ευχή, του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου Μπάρι Γκολντγουότερ, η δυτική και η ανατολική ακτή να αποκολληθούν από τη χώρα και να χαθούν στους δύο ωκεανούς. Δεξαμενές σκέψης με στόχο απόψεις της αριστερής πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος συγκροτήθηκαν μετά την πανηγυρική ήττα Γκολντγουότερ το 1964 από τον διάδοχο του Κένεντι Λίντον Τζόνσον. Πρόδρομος της τραμπικής πόλωσης υπήρξε ο πρώην Ρεπουμπλικανός Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων (1995-1999) Νιουτ Γκίνγκριτς, που είχε δηλώσει το 2018: Η Αμερική του Τραμπ και η μετα-αμερικανική κοινωνία που εκπροσωπεί ο εναντίον του συνασπισμός δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Η μία πλευρά απλώς θα επικρατήσει της άλλης. Δεν υπάρχει χώρος για συμβιβασμό. Ο Τραμπ το έχει απολύτως αντιληφθεί αυτό από την πρώτη ημέρα.

Μερικές φορές, αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσες να κάνεις αυτή η δουλειά αν δεν ήσουν ηθοποιός, είχε πει πριν τελειώσει η δεύτερη θητεία του ο Ρόναλντ Ρέιγκαν. Η σχέση ενός πολιτικού με τα ΜΜΕ (Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης) είναι καθοριστική. Το υποκριτικό ύφος προσαρμόζεται στα μέσα που αλλάζουν. Ό,τι ήταν το ραδιόφωνο για τον Φράνκλιν Ρούζβελτ και η τηλεόραση για τον Ρέιγκαν, είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον Τραμπ. Η επικοινωνία με οπαδούς εμφανίζεται ως αδιαμεσολάβητη όταν μεσολαβούν τεχνικά μέσα και όχι ένα στρώμα σχολιαστών. Χωρίς σχολιασμό, έχει μικρή σημασία αν κάτι είναι αλήθεια ή όχι, εφόσον αρκετοί πιστεύουν ότι αληθεύει. Ξενοφοβία, «δενξερωτιποτεϊσμός» (από τους δραστήριους τον 19^ο αιώνα Know Nothings) και κυρίως ρατσισμός και φυλετική αντιπάθεια στιγματίζουν την αμερικανική ζωή. Σε αυτό το κλίμα αναδείχθηκαν η Ρεπουμπλικανή υποψήφια Αντιπρόεδρος και κυβερνήτης στην Αλάσκα Σάρα Πέιλιν, το Κόμμα Τσάι (Tea Party) και ο ηγέτης της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία Μιτς Μακόνελ.

Στις εκλογές με το υψηλότερο για έναν αιώνα ποσοστό συμμετοχής, ο Μπάιντεν συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων από οποιονδήποτε υποψήφιο ποτέ (με πάνω από 78,6 εκατομμύρια ψήφους υπερβαίνοντας το ρεκόρ του Ομπάμα το 2008), ενώ ο Τραμπ ξεπέρασε τα 72,9 εκατομμύρια ψήφους. Κρίσιμες εξ αρχής για τον Μπάιντεν ήταν οι ψήφοι Αφρο-Αμερικανίδων, καθώς δεν τα είχε πάει καθόλου καλά στις πρώτες τρεις αναμετρήσεις στις προκριματικές εκλογές για το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος. Ας σημειωθεί ότι σε 376 αγροτικές κομητείες με τον υψηλότερο αριθμό νέων κρουσμάτων κορωνοϊού στις ΗΠΑ, το 93% ψήφισε υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με το Ασοσιέιτεντ Πρες. Σχετικά με την πανδημία, 36% των ψηφοφόρων του Τραμπ δήλωσε ότι είναι πλήρως ή ως επί το πλείστον υπό έλεγχο και 47% ότι είναι σε κάποιο βαθμό υπό έλεγχο, ενώ 82% των ψηφοφόρων του Μπάιντεν δήλωσε ότι η πανδημία δεν είναι υπό έλεγχο.

αμφισβητήσεις

Ο μόνος τρόπος να χάσουμε τις εκλογές αυτές είναι αν στις εκλογές υπάρχει νοθεία, είπε ο Πρόεδρος Τραμπ σε προεκλογική συγκέντρωση τον Αύγουστο στο Ουισκόνσιν. Είχε αρχίσει να προδιαγράφει την εν λόγω ερμηνεία απαντώντας σε ερώτηση για το αν θα αποδεχόταν τα αποτελέσματα των εκλογών, σε συνέντευξη τον Ιούλιο με τον Κρις Ουάλας στο δίκτυο Φοξ. Θα πρέπει να το δω, είχε πει. Όχι, δεν πρόκειται να πω απλώς ναι. Δεν θα πω όχι. Στη συνέντευξη είχε επίσης πει ότι με επιτυχία πέρασε ένα «πολύ δύσκολο» τεστ αντίληψης – που απαιτεί κάποιος να ξεχωρίσει έναν ελέφαντα, έναν κροκόδειλο και ένα φίδι. 

Υπήρξε στοχευμένη προσπάθεια απαξίωσης της επιστολικής ψήφου και καθυστερήσεων στη διακίνηση αλληλογραφίας. Λίγους μήνες μετά την τοποθέτηση ως επικεφαλής της ταχυδρομικής υπηρεσίας υποστηρικτή της προεκλογικής εκστρατείας Τραμπ, που υιοθέτησε νέες διαδικασίες, το ποσοστό παραλαβής εγκαίρως αλληλογραφίας πρώτης τάξεως (όπως οι επιστολικές ψήφοι) είχε μειωθεί σε 66% από περίπου 90% στην κεντρική περιφέρεια της πολιτείας Πενσυλβάνια, που περιλαμβάνει τη Φιλαδέλφεια, με τους περισσότερους πιθανούς ψηφοφόρους για τον Μπάιντεν.

Θα υπάρξει ομαλή μετάβαση σε μια δεύτερη διοίκηση Τραμπ, δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός εξωτερικών μιλώντας σε δημοσιογράφους, που αναρωτήθηκαν αν χαμογελούσε όταν τα έλεγε αυτά. Ο επικεφαλής του υπουργείου δικαιοσύνης εξουσιοδότησε ομοσπονδιακούς εισαγγελείς να αρχίσουν έρευνες για εκλογικές ατασθαλίες, ενέργεια που οδήγησε τον υπεύθυνο της μονάδας εκλογικών εγκλημάτων του υπουργείου να εγκαταλείψει τη θέση του. Επαρκεί μια στρατηγική των Δημοκρατικών που παριστάνουν ότι δεν συνιστά πραξικοπηματική απειλή η άρνηση του Τραμπ να δεχθεί τα αποτελέσματα των εκλογών, την οποία λίγοι Ρεπουμπλικανοί τολμούν να αμφισβητήσουν; Έχοντας απολύσει τον υπουργό άμυνας, τι θα κάνει απερχόμενος; Θα είναι πάλι υποψήφιος το 2024, θα δημιουργήσει TrumpTV, θα αποτελέσει μια «κυβέρνηση στην εξορία» των Νοτίων που έχασαν τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο;

Εξαιρετικά αμφίρροπη υπήρξε η αναμέτρηση το 1960 μεταξύ του Ρεπουμπλικανού Αντιπροέδρου Ρίτσαρντ Νίξον και του Δημοκρατικού Γερουσιαστή Τζον Κένεντι, που επικράτησε σε πέντε πολιτείες με ποσοστό μικρότερο από 1%, ενώ στο Τέξας με λιγότερο από 2%. Υπήρξαν καταγγελίες εναντίον του πανίσχυρου Δημάρχου Ρίτσαρντ Ντέιλι στο Σικάγο ότι χάρισε ψήφους στον Κένεντι, με τις οποίες οριακά κέρδισε στην πολιτεία Ιλινόι, εξασφαλίζοντας τους εκλέκτορες που χρειαζόταν. Ο Νίξον αποφάσισε να μην αμφισβητήσει το αποτέλεσμα. Ήταν πάλι υποψήφιος και αναδείχθηκε το 1968 στην προεδρία, από την οποία, μετά την επανεκλογή του, παραιτήθηκε το 1974 λόγω του Γουότεργκεϊτ.

Αντίπαλοι το 2000 ήταν ο Δημοκρατικός Αντιπρόεδρος επί Κλίντον Αλ Γκορ και ο γιος πρώην Προέδρου και Κυβερνήτης του Τέξας Τζορτζ Μπους ο νεότερος. Πρόβλημα δημιουργήθηκε στην πολιτεία Φλόριντα, όπου κατεγράφη νίκη του Μπους με 537 ψήφους. Από δεκάδες χιλιάδες διάτρητες καρτέλες όμως, που τότε χρησιμοποιούσαν ως ψηφοδέλτια, μηχανήματα καταμέτρησης δεν κατέγραψαν ψήφο. Το Ανώτατο Πολιτειακό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση (με ψήφους 4-3) για καταμέτρηση δια χειρός, που αναμενόταν να δώσει τη νίκη στον Γκορ, ενώ αποδεχόμενο κάποια ψηφοδέλτια που δεν είχαν επικυρωθεί μείωσε τη διαφορά υπέρ του Μπους σε 154 ψήφους. Αντιθέτως, το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση (με ψήφους 5-4) ότι συνταγματικά δεν υπήρχε χρόνος και η καταμέτρηση σταμάτησε. Έχοντας για πρώτη φορά μετά το 1888 πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα, αλλά όχι στους εκλέκτορες, ο Γκορ αποφάσισε να μην αμφισβητήσει το αποτέλεσμα. Υποψήφιοι μικρότερων κομμάτων συνήθως δεν επηρεάζουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Ωστόσο στη Φλόριντα το 2000 ο Ραλφ Νέιντερ είχε συγκεντρώσει 97.000 ψήφους, κάτι που γνώριζε ο Μπέρνι Σάντερς όταν ζήτησε από τους ψηφοφόρους του να στηρίξουν τον Μπάιντεν.

Έως τις 12 Νοεμβρίου η Ρωσία και η Κίνα δεν είχαν συγχαρεί τον Μπάιντεν για την εκλογή του. Ο Πρόεδρος του Μεξικού δήλωσε ότι θα περιμένει να ολοκληρωθούν οι δικαστικές διαδικασίες, θέλοντας να αποφύγει να προκαλέσει τον Τραμπ ενώ παραμένει στον Λευκό Οίκο. Αντίστοιχες ενστάσεις για τα εκλογικά αποτελέσματα στη Βολιβία δεν τον είχαν εμποδίσει να απευθύνει συγχαρητήρια. Ποια είναι η διαφορά, ρώτησαν. Η Βολιβία δεν έχει σύνορα 3.000 χιλιομέτρων με το Μεξικό, απάντησε σύμβουλός του.

τέσσερις εποχές 

Το Σάββατο 7 Νοεμβρίου ο Πρόεδρος Τραμπ τιτίβισε ότι θα δινόταν συνέντευξη τύπου στη Φιλαδέλφεια – στις «4 Εποχές». Ακολούθησε διευκρίνιση ότι δεν επρόκειτο για αίθουσα του ξενοδοχείου της ομώνυμης αλυσίδας, όπως είχαν υποθέσει οι δημοσιογράφοι, αλλά για τις «4 Εποχές Συνολικής Διαμόρφωσης Κήπων» (Four Seasons Total Landscaping). Τη συνέντευξη έδωσε ο προσωπικός δικηγόρος του και πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης Ρούντολφ Τζουλιάνι σε χώρο στάθμευσης έξω από την επιχείρηση, σε μονώροφο κτήριο σε προαστιακό εμπορικό κέντρο. Από τη μία πλευρά των «4 Εποχών» εξωραϊσμού κήπων υπήρχε ένα κρεματόριο, ενώ από την άλλη ένα κατάστημα με σεξουαλικά βοηθήματα.

Οι νεκροί πάντοτε ψήφιζαν στη Φιλαδέλφεια, δήλωσε ο Τζουλιάνι. Στο τελευταίο ψευδο-ντοκιμαντέρ του Βρετανού κωμικού Σάσα Μπάρον Κόεν, όπου πρωταγωνιστεί ως Μπόρατ, κρυφές κάμερες είχαν απαθανατίσει τον δήμαρχο ξαπλωμένο να βάζει το χέρι του κάτω από το παντελόνι σε κρεβατοκάμαρα ξενοδοχείου, όπου τον είχε προσκαλέσει για ποτό νεαρή ηθοποιός, που υποδυόταν δημοσιογράφο συντηρητικού τηλεοπτικού προγράμματος από το Καζακστάν, η οποία μόλις του είχε πάρει συνέντευξη για τον κορωνοϊό. Ντυμένος με μαγιό όρμησε στο δωμάτιο να πάρει την «κόρη» του ο Μπόρατ λέγοντας: Είναι 15 ετών. Είναι πολύ μεγάλη για εσένα. Διόρθωνα το πουκάμισό μου, δικαιολογήθηκε ο Τζουλιάνι, όταν άρχισε να προβάλλεται η ταινία.

Ακόμη και όσοι δεν συγκινούνται από τις τέσσερις εποχές του Βιβάλντι ενδέχεται να συγκινηθούν από μια τόσο αντισυμβατική επιλογή ενός καταστήματος με σύνεργα και υπηρεσίες κηπουρικής, το οποίο πλαισιώνουν καταστήματα για το σεξ και τον θάνατο, ως κατάλληλου για την παραχώρηση συνέντευξης από εκπρόσωπο Προέδρου των ΗΠΑ που αμφισβητεί την εκλογική ήττα του. Μήπως θα ήταν ορθότερο να πουν ότι είχε γίνει λάθος κράτηση; Όχι, γιατί η εξουσία έχει πάντοτε δίκιο. Προτιμά να εξευτελιστεί παρά να παραδεχθεί λάθος. Εν τω μεταξύ, οι «4 Εποχές» εξαργυρώνουν τη φήμη τους διαθέτοντας αυτοκόλλητα με κηπουρικά προσαρμοσμένα συνθήματα, όπως «Γκαζόν και τάξη» (Lawn and order) αντί για «Νόμος και τάξη» (Law and order).    

 «Σταματήστε την κλοπή [των ψήφων]» (Stop the Steal) ονομαζόταν ομάδα υποστηρικτών του Προέδρου Τραμπ στο Προσωποβιβλίο (Facebook), που συγκέντρωσε 350 χιλιάδες μέλη, πριν απενεργοποιηθεί για παραπληροφόρηση. Πάνω από 40 χιλιάδες από αυτά τα μέλη συνέρρευσαν σε άλλη διαδικτυακή ομάδα που εμφανίστηκε στις 5 Νοεμβρίου με την ίδια προσωνυμία, αλλά σε λιγότερες από 24 ώρες άλλαξε χωρίς εξήγηση το όνομά της σε «Ομοφυλόφιλοι Κομμουνιστές για τον Σοσιαλισμό» (Gay Communists for Socialism). Βγάλτε με από εδώ, πολλοί διαμαρτυρήθηκαν. Άλλοι φαίνεται ότι πίστεψαν πως η αλλαγή ονόματος έγινε για να αποφευχθεί απενεργοποίηση από το μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Θα βρεθούν εκείνοι που θα υποστηρίξουν ότι οικογενειοκρατία και νεποτισμός απλώς αναδεικνύουν τις αξίες της οικογένειας, ενώ ο εκχρηματισμός των αξιών επιβεβαιώνει την αξία τους. Υπάρχει πραγματικότητα που να είναι πιο ρεαλιστική από ένα ριάλιτι σόου; Η Αμερική διαρκώς σκηνοθετεί τον εαυτό της με τρόπο που θα ζήλευε ο Ντέιβιντ Λιντς. Ωχρή απομίμησή της παραμένει ο υπόλοιπος κόσμος. Η πανδημία φέρνει όλους πιο κοντά. Επικρατούν οι τηλεγγύτεροι.

Μήπως χρειάζεται συμπάθεια ο Τραμπ, θα αναρωτηθούν κάποιοι άλλοι. Άλλωστε κόλλησε τον ιό και νοσηλεύτηκε, ενώ έχασε τη δουλειά του εν μέσω πανδημίας. Αυτό δεν εμπόδισε τοπικούς παράγοντες να διαψεύσουν ισχυρισμό του, όταν πέθανε ο Τζέιμς Μποντ, ότι ο Σον Κόνερι είχε μεσολαβήσει για να εκδοθεί πολεοδομική άδεια για γήπεδο γκολφ του Τραμπ στη Σκωτία. Ιδιοκτήτης κλαμπ γκολφ [στην περιοχή] χάνει τις προεδρικές εκλογές του 2020 ήταν ο τίτλος τοπικής εφημερίδας. Η ήττα του Τραμπ μάθημα για τον Μπολσονάρο, έγραψε εφημερίδα στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Έξοδος χωρίς αξιοπρέπεια, σημείωσε η μαζικής κυκλοφορίας γερμανική Bild. Ο κοιμισμένος Τζο ξυπνά την Αμερική ήταν ο εγερτήριος  τίτλος των βρετανικών Times της Κυριακής.

όλα άλλαξαν το 2020

Έναν μικρό βωμό με νεκρολούλουδα, νεκροκεφαλές από ζάχαρη και μικροσκοπικά μπουκαλάκια Κόκα Κόλα, που λάτρευε η αδελφή του, έστησαν με τη γυναίκα του στον οικογενειακό τάφο, στο δημοτικό κοιμητήριο στην πόλη Μορέλια στο Μεξικό. Κανονικά θα έμεναν εκεί τη νύχτα της 1^ης Νοεμβρίου, ανάβοντας κεριά και ανταλλάσσοντας ιστορίες για τους νεκρούς. Αλλά το νεκροταφείο θα ήταν κλειστό λόγω κορωνοϊού. Ποτέ δεν το φαντάστηκα αυτό, λέει ο Χοσέ Πορφίριο Μαρτινές Κάστρο. Όλα άλλαξαν το 2020. Για την Ημέρα των Νεκρών εικόνες σκελετών συνεχίζουν να διακοσμούν βιτρίνες καταστημάτων και διαφημιστικές πινακίδες.

Με τι υλικά θα οικοδομούσαν δικούς τους βωμούς οι αεροπορικές εταιρίες, τα ταξιδιωτικά πρακτορεία, οι επιχειρήσεις φιλοξενίας και εστίασης, οι τουριστικοί προορισμοί, οι πόλεις και οι άνθρωποι που καταστράφηκαν από την πανδημία; Θα έφτιαχναν εύκαυστους σωρούς από αγγελτήρια θανάτου, παραπεμπτικά ασθενών, έγγραφα απολύσεων και επιδομάτων που έχουν λήξει, παραστατικά πλειστηριασμών και απώλειας κατοικίας, πτωχευτήρια και αποδείξεις ενεχυροδανειστηρίων, επιταγές που διαμαρτύρονται και μετοχές που έχουν χάσει την αξία τους;

Η προοπτική εμβολιασμών προκάλεσε ενθουσιασμό στα χρηματιστήρια. Έστω και αν πρέπει να εξαιρεθεί ο ιδρυτής της Zoom Video. Η μετοχή της – που από  τις αρχές του έτους είχε αυξηθεί πάνω από 500%, με αποτέλεσμα προσωρινά να καταστεί ο 40^ος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο – υποχώρησε κατά 17% στη Νέα Υόρκη και η περιουσία του συρρικνώθηκε 5,1 δισ. δολάρια. Ρεκόρ εσόδων, άνω των εκατό δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ένα τρίμηνο, σημείωσαν οι τεχνολογικοί κολοσσοί Amazon και Apple. Παλεύουν να κρατηθούν στη ζωή εμβληματικά βιβλιοπωλεία, όπως το Strand στη Νέα Υόρκη, το Shakespeare & Co στο Παρίσι και το Stanfords, με ταξιδιωτικά βιβλία και χάρτες, στο Λονδίνο. Στην αγγλόσφαιρα, νέοι διαδικτυακοί κόμβοι πωλήσεων επιχειρούν να συσπειρώσουν ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, σχεδόν 1 στα 5 άτομα που ασθένησαν από κορωνοϊό διαγνώστηκε αργότερα με ψυχικό νόσημα. Μήπως ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος για άτομα που δεν έχουν διαγνωστεί με κορωνοϊό; Πώς επηρέασαν η πανδημία και οι συνθήκες εγκλεισμού τα όνειρα που βλέπουν οι έγκλειστοι;

Τον 14^ο αιώνα, ο μαύρος θάνατος εξάλειψε σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης. Χρειάστηκαν τρεις αιώνες για να υπάρξει δημογραφική ανάκαμψη. Όταν τελείωνε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, η γρίπη επίσης ήταν πολύ πιο φονική από τον κορωνοϊό τώρα. Αυτό δεν παρηγορεί όμως. Το πρόβλημα που κάθε φορά αντιμετωπίζει κάποιος είναι πάντοτε το χειρότερο. Ατομικές και συλλογικές αντιδράσεις δεν δείχνουν ιδιαίτερα αποθέματα σοφίας. Οι άνθρωποι έχουν πολλαπλασιάσει τους τρόπους αυτοκαταστροφής τους. Επικρέμαται η απειλή πυρηνικής συντέλειας και η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη καθίσταται πιο ευφυής σε ένα αποβλακωμένο περιβάλλον διαχείρισης τεχνολογικών εξελίξεων. 

Τι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις θα έχει η πανδημία; Κάποιοι από τους πλουσιότερους κατοίκους της πόλης εγκατέλειψαν τη Νέα Υόρκη. Η απομάκρυνση εργαζομένων από μεγάλες πόλεις και οικογένειες που επιλέγουν να καθυστερήσουν την απόκτηση παιδιών μπορεί να πυροδοτήσουν δημογραφική αλλαγή σε ορισμένες χώρες. Η Deutsche Bank πρότεινε φόρο 5% για κάθε ημέρα που εργαζόμενοι επιλέγουν να δουλέψουν από το σπίτι, αποφεύγοντας δαπάνες μετακίνησης και άλλες. Φόρο θα μπορούσαν επίσης να πληρώνουν εργοδότες που δεν προσφέρουν μόνιμο γραφείο στους υπαλλήλους, με τα κονδύλια που συγκεντρώνονται να επιμερίζονται σε χαμηλόμισθους εργαζόμενους που είναι αδύνατον να κάνουν τη δουλειά τους με τηλεργασία. 

Οι πανδημίες ενώνουν ή χωρίζουν τους ανθρώπους; Στο θερμοκήπιο συνωμοσιολογίας που ονομάζεται διαδίκτυο θριαμβεύει η επιβράβευση απόψεων από ομονοούντες. Η «κανονικότητα» αποτελεί πλέον μια πολυτέλεια, την οποία μόνον οι πολύ πλούσιοι έχουν τα μέσα να εξασφαλίσουν. Μήπως έτσι ήταν πάντοτε; Είναι μύθος η ισότητα των νεκρών; Οι επιπτώσεις του θανάτου υποχωρούν μπροστά στις βλαβερές συνέπειες της ζωής.

το πλαστικό μέλλον του έρωτα

Ο οίκος ευγηρίας Ντομένικο Σαρτόρ στη βόρεια Ιταλία είχε την πρωτοβουλία να οργανώσει ειδικά δωμάτια, όπου μετά από μήνες οι ένοικοι μπορούν να αγκαλιαστούν με τους δικούς τους με ασφάλεια. Προστατεύονται από μαλακά, διαφανή κομμάτια πλαστικού, που επιτρέπουν να περάσει η ζεστασιά, αλλά όχι επικίνδυνα σταγονίδια.

Στο φως μια λάμπας σε ένα πάρκο, στη νότια πλευρά της Μαδρίτης, τρία ζευγάρια χορεύουν σάλσα φορώντας μάσκες. Τα καλυμμένα με αντισηπτική κρέμα χέρια του κάθε χορευτή δεν αγγίζουν χέρια παρτενέρ, αλλά δύο πλαστικούς σωλήνες που κρατούν τα ζευγάρια σε απόσταση 1,2 μέτρων. Αν υπάρχουν περαστικοί, μουσική δεν ακούγεται. Τα ζευγάρια χορεύουν ακούγοντας τραγούδια των Los Jubilados από την Κούβα στα ακουστικά τους.

Στη διάρκεια της πανδημίας αυξήθηκε κατά 7%, συνολικά φτάνοντας 60%, το ποσοστό ατόμων που δεν θέλουν να εμπλακούν με άτομα με αντίθετες πολιτικές απόψεις, σύμφωνα με έρευνα του ιστότοπου OkCupid σχετικά με την κομματικοποίηση του έρωτα. Παράλληλα, συνεχίζεται διαδικτυακή προσομοίωση ρομαντικού ραντεβού από δύο ρομπότ, ενώ η τηλεργασία επιβεβαίωσε ότι για γονείς με μικρά παιδιά, που δεν έχουν άλλους στους οποίους να τα ξεφορτωθούν, οι ώρες εργασίας έξω από το σπίτι είναι οι μόνες τους διακοπές. Στον ακραίο συνωστισμό στην εξόδιο ακολουθία για τον Μητροπολίτη Μαυροβουνίου Αμφιλόχιο, στον Καθεδρικό της Αναστάσεως, πολλοί πλησίασαν τα λείψανά του για ένα ύστατο χαίρε και φίλησαν τα χέρια και το μέτωπο του εκλιπόντος λόγω επιπλοκών από τον κορωνοϊό.

Η ακριβής στιγμή της απόλυτης επιτυχίας για έναν σκηνοθέτη είναι όταν του επιτρέπεται να κινηματογραφήσει ένα μεγάλο κλασικό έργο της λογοτεχνίας που ξεπερνά τις 600 σελίδες, το οποίο δεν πολυκαταλαβαίνει και το οποίο εν πάση περιπτώσει είναι αδύνατον να κινηματογραφηθεί σωστά λόγω της πολυπλοκότητας της υπόθεσης ή της απροσδιοριστίας της μορφής ή του περιεχομένου του, έγραφε ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, σε σημειωματάριό του που βρέθηκε πρόσφατα, από την εποχή που ήθελε να μεταφέρει στον κινηματογράφο το μυθιστόρημα «Δόκτωρ Ζιβάγκο».

Πολύπλοκο και απροσδιόριστο παραμένει το μυθιστόρημα της ζωής που ονομάζεται πραγματικότητα. Οι εξελίξεις παίζουν πάνω σε ένα διαρκές ανθρώπινο φόντο, αναδιατάσσοντας τα στοιχεία του τι θεωρείται άρνηση της λήθης ή αλήθεια. Τα κεφάλια όσων φωτογραφίζονται μπορούν να αλλάξουν με φωτομάγαζο (photoshop). Η τεχνολογία αυτή όμως ωχριά μπροστά σε νέες δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης για «εκ βαθέων ψευδείς δημιουργίες» (deepfakes), που επιτρέπουν να τραγουδηθούν νέα τραγούδια από προσομοιώσεις του Φρανκ Σινάτρα και άλλων νεκρών αστέρων. Πόσο σύντομα θα δούμε να αυξάνονται τα έργα του Μπόρις Πάστερνακ, λόγου χάριν, με αντίστοιχο τρόπο;

Πιέζοντας αισθητήρες σε ένα τούνελ ήχων μπορούσαν να επιλέξουν μεταξύ ήχων τροπικού δάσους της βροχής, ήχων κίνησης αυτοκινήτων, ήχων ζεν ή ήχων μουσικής. Το πείραμα έγινε σε ζωολογικό κήπο στο Ελσίνκι. Οι λευκοπρόσωποι πίθηκοι σάκι (Pithecia pithecia κατά την ταξινομία του Λινναίου) δεν προτίμησαν ήχους της ζούγκλας, αλλά ήχους κυκλοφορίας οχημάτων. Μία ερμηνεία είναι ότι στη «ζούγκλα των αυτοκινήτων» αναγνώρισαν υψηλής συχνότητας συριγμούς, κρωξίματα και τσιρίγματα, με τα οποία επικοινωνούν στο δάσος. Σε επόμενο πείραμα οι πίθηκοι θα έχουν τη δυνατότητα επιλογής όχι ήχων, αλλά εικόνων. Παραμείνετε στις οθόνες σας.

<Παρασκευή και 13 (Νοεμβρίου)>

Σχετικά κείμενα 

ιός & πανδημία της λογοτεχνίας τον καιρό του εξ αποστάσεως έρωτα
<αναδημοσίευση: περιοδικό Σύναψις # 56, ανθολογία Μέσα από σένα >
https://www.hartismag.gr/hartis-16/stigmata/ios-pandhmia-ths-logotexnias

αν οι λέξεις δεν έχουν σημασία, ούτε οι σημασίες έχουν λέξεις… 
https://www.amna.gr/home/article/449254/Epoches-Pandimias-Lexeis-choris-simasia-Simasies-choris-lexeis-grafei-gia-to-APE-MPE-o-G-Chouliaras

μάσκες & μασκοφόροι
https://www.hartismag.gr/hartis-17/stigmata/maskes-maskoforoi

μασκητική
https://www.hartismag.gr/hartis-18/stigmata/maskhtikh

ΜΑΣΚΑΡΑ: δες
https://www.hartismag.gr/hartis-22/stigmata/maskara-des

λο­γο­τε­χνία, με­τά­φρα­ση, πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση 
https://www.hartismag.gr/hartis-7/dokimio/logotexnia-metafrash-pagkosmiopoihsh

προπατορικά αμαρτήματα & Αμερική
https://www.hartismag.gr/hartis-19/stigmata/propatorika-amarthmata-amerikh

ένα άστρο μετρά τα παιδιά
https://chronos.fairead.net/chouliaras-astro-paidia

https://www.reuters.com/news/picture/top-photos-of-the-day-idUSRTX890BB

(πρώτη δημοσίευση: περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ, 71 Νοέμβριος 2020)