Δεν κοίταξα πίσω. Έτρεχα προς τη θάλασσα. Ο αέρας έδιωχνε στο νερό όποιον δεν προλάβαινε η φωτιά στο χώμα. Είδαμε τις φλόγες να κατεβαίνουν. Μαζεύαμε πράγματα να φύγουμε. Όλα έγιναν τόσο γρήγορα. Πήρα το μωρό και έτρεξα. Δεν κοίταξα πίσω. Δεν ξέρω τι έγινε η γυναίκα μου. Έτρεχα. Μπήκαμε στο νερό.

Η φωτιά φούντωσε ξαφνικά. Τρέξαμε και οι έξι να σωθούμε. Δεν βρήκαμε οδό διαφυγής και πέσαμε στη θάλασσα. Μας έπνιγε ο καπνός. Έπρεπε να κρατηθούμε στην επιφάνεια. Ήταν αδύνατον να βοηθήσεις κάποιον άλλο. Πέρασαν ώρες. Ήρθε ένα καΐκι. Μας ανέβασαν. Ήμασταν τέσσερις.

Ήρθα να αναγνωρίσω τη μητέρα μου. Πνίγηκε χθες. Προσπάθησαν να διαφύγουν με την ανιψιά μου. Πλησιάζοντας τη θάλασσα άλλοι έφευγαν αριστερά άλλοι δεξιά. Πήγαν δεξιά. Έφτασαν σε μία καφετέρια που καιγόταν η στέγη της. Συγκεντρωμένος ο κόσμος, στην άκρη της θάλασσας. Όταν η στέγη κατέρρευσε, οι μισοί ήδη μέσα στο νερό, άρχισαν να κολυμπούν για να απομακρυνθούν από τα φλεγόμενα συντρίμμια. 

κάποιος να μου κλείσει τα αφτιά

Άκουγα τις φωνές των ανθρώπων να καίγονται. Κάποιος να μου κλείσει τα αφτιά, είπα. Τα σπίτια έχουν πρόσβαση στην παραλία, αλλά είναι κλειστές οι μάντρες και πρέπει να ξέρεις τα στενά. Υπάρχουν σημεία που καταλήγουν ψηλά στα βράχια.

Είδα ένα νεαρό κορίτσι να πέφτει ή να πηδά από τον γκρεμό μήπως σωθεί. Το φόρεμά της είχε πιάσει φωτιά. Δεν ξέρω αν έβλεπε από τον καπνό. Άκουσα πως ήταν αθλήτρια. Αργότερα βρήκαν απανθρακωμένους τον πατέρα και τον μικρότερο αδελφό της. Η μητέρα τους έλειπε έχοντας χάσει πρόσφατα τη δική της μητέρα.

Κάποιοι πνίγηκαν από τους καπνούς. Κάποιοι νεκροί από εγκαύματα. Εντοπίσαμε το πρώτο άτομο. Είδαμε καμένα αυτοκίνητα με τα κλειδιά πάνω, με ανοιχτές τις πόρτες. Τα είχαν εγκαταλείψει ψάχνοντας διέξοδο, αλλά εγκλωβίστηκαν σε ένα οικόπεδο, πολλά άτομα με μικρά παιδιά. Πέθαναν αγκαλιασμένοι. 

Διάσπαρτες σαγιονάρες παντού. Μία από κάθε ζευγάρι.

Ήρθα να δώσω γενετικό δείγμα για να ταυτοποιηθούν οι γονείς μου, που τους βρήκαν στο κτήμα. Λίγα μέτρα από το σπιτάκι όπου έμεναν. Τους πρόλαβε η φωτιά. Είχε κινητικά προβλήματα η μητέρα μου. Ο πατέρας μου δεν υπήρχε περίπτωση να την αφήσει. Τους βρήκαν αγκαλιά. Πάντα έτσι ήταν. Έφυγαν μαζί. 

Τα εγγόνια τους με την κοπέλα διέφυγαν προς τη θάλασσα ενώ το σπίτι κύκλωνε η φωτιά. Εκείνοι μας τηλεφώνησαν ότι αδυνατούν να φύγουν. Πήραμε την αστυνομία, την πυροσβεστική, τους εθελοντές να σπεύσουν. Δεν βρήκαν κανέναν όταν ξημερώματα μπήκαν. Αργότερα τους βρήκαν απανθρακωμένους. Η γυναίκα μπορούσε να φύγει, αλλά προτίμησε να ακολουθήσει τον σύντροφο της ζωής της.

Άρχισε η ψηφιοποίηση στοιχείων των αγνοουμένων. Υπάρχουν σπίτια που δεν έχουν ακόμη ερευνηθεί. Οι διασώστες ξεκίνησαν με τα ανοικτά σπίτια και συνεχίζουν με τα κλειστά. Στην περιοχή υπάρχουν αδήλωτοι αλλοδαποί.

Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Η φωτιά βρισκόταν σε απόσταση και ξαφνικά οι φλόγες βρέθηκαν δίπλα μας. Μετά μας περικύκλωσαν. Ο αέρας ήταν απίστευτα δυνατός. Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο στη ζωή μου.

φωνές φωλιάζουν

Είναι τρομερό να ακούς κάποιον δίπλα σου να πνίγεται και να μη μπορείς να κάνεις τίποτε. Αυτές οι φωνές φωλιάζουν για πάντα στα αφτιά σου.

Αν είχα καθυστερήσει λίγα λεπτά, δεν θα ήμουν ζωντανή. Όταν βγήκαμε από το σπίτι με τον πατέρα και τη μητέρα μου, οι φλόγες πλησίαζαν με τεράστια ταχύτητα. Έπεσα και χτύπησα στο πόδι. Νόμιζα ότι θα πεθάνω. Ακούω ακόμη τις κραυγές. Βλέπω τα πρόσωπα των παιδιών που είχαν καεί. 

Εδώ μπορεί να καείς ζωντανός. Απαγορεύεται να καείς νεκρός.

Η φωτιά κυνηγούσε ανθρώπους. Έντρομοι έπεφταν κατά δεκάδες στη θάλασσα. Με τις φλόγες να απλώνονται ραγδαία, είδα μια μητέρα να τρέχει πανικόβλητη να σώσει το μωρό της. Δεν είχε καταλάβει ότι ήταν νεκρό στην αγκαλιά της από τις αναθυμιάσεις. Σφίγγοντάς το, μπήκε στο νερό. Λιποθύμησε και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο. Δεν ξέρω αν γνωρίζει ότι το παιδί δεν ζει.

Αντιβιοτικά, γάζες, λευκοπλάστ, φαρδύ, φυσικά δάκρυα. Φάρμακα και τροφές για ζώα που γλίτωσαν συγκεντρώνονται σε κτηνιατρεία. Ένας πυροσβέστης δίνει σε μια χελώνα να πιει νερό.

Αν δεν γίνει ένα θαύμα, θα καεί πολύς κόσμος, έγραψε ένας σεφ, κάτω από βίντεο από τη φωτιά που πλησίαζε, πριν χαθεί. Ξεκληρίστηκε όλη η οικογένειά του. Συλλυπητήρια δήλωση της ένωσης αρχιμαγείρων.  

Ούτε μια εβδομάδα δεν κράτησε ο μήνας του μέλιτος. Εκείνη σώθηκε. Θα επιστρέψει στη χώρα τους βγαίνοντας από το νοσοκομείο. Αυτός όχι.

Η μπλούζα κολλημένη πάνω του από τον ιδρώτα. Ένας άντρας φώναζε. Την αδελφή μου, ρε παιδιά. Ψάχνω την αδελφή μου. Έχω να τη δω από χθες το βράδυ.

μικρές ασημένιες λίμνες

Κάποιοι είχαν σπίτι που άντεξε. Κατέβρεξαν γύρω του. Σφράγισαν με υγρές πετσέτες και ρούχα παράθυρα και πόρτες. Έσκισαν τις κουρτίνες. Γλύτωσαν.

Η νύχτα ήταν πολύ σκληρή. Χωρίς διάλειμμα. Πολεμώντας τη φωτιά. Να σώσουμε όσους μπορούμε. Σκηνικό αποκάλυψης. Δεν μπορώ να ξεχάσω την εικόνα των παιδιών που είχαν καεί στην αγκαλιά της μάνας τους. Η χειρότερη νύχτα.

Το σπίτι κάηκε εντελώς. Τα έπιπλα, τα βιβλία, τα αρχεία. Μόνο ένα κουτί με σημειώσεις από εκείνη τη σπουδαία ταινία σώθηκε.

Πέσαμε στη θάλασσα γιατί οι φλόγες μας κυνηγούσαν. Έκαιγαν την πλάτη μας και πέσαμε στο νερό να σωθούμε. Μου θύμισε την καταστροφή της Πομπηίας. Κανείς δεν θα το ξεχάσει. Δεν έχω διαβάσει Δάντη, αλλά αυτό μου θύμισε. Δεν έχω βρεθεί σε πόλεμο, αλλά αυτό μου θύμισε. 

Agape έστειλε σελέμπριτι από λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα. Αναβλήθηκε συναυλία στη Μύκονο. Να πάμε τους επιζήσαντες στην Επίδαυρο να δούνε Οιδίποδα, πρότεινε περιφερειακός σύμβουλος. Αγνοούμενη γνωστή από σίριαλ ηθοποιός. Και ο άντρας της. Κάηκε το σπίτι, το αυτοκίνητο. Την επόμενη ημέρα έφευγαν.

Στα ελληνικά τίτλοι ξένων εφημερίδων. Συμπαράσταση διεθνής. Όλοι στο πλευρό των πληγέντων. Οι φτωχοί από το υστέρημά τους. Οι πλούσιοι από την υστεροφημία τους. Έκτακτες συσκέψεις. Η αποθέωση της απλότητας του θανάτου. Πόσοι εμπρηστές βρίσκονται στις φυλακές;

Ο τόπος πλημμύρισε ρεπόρτερ και κάμερες. Καψαλισμένα σκυλιά τους ακολουθούν. Ζωόφιλοι δίνουν νερό με σύριγγα σε ένα κοράκι. Εθελοντές δύτες χτενίζουν τον βυθό. Πανικό προκαλεί η ψυχραιμία. Ο βαθμός των μαθητών οικογενειών που έχουν πληγεί και οι οποίοι συμμετείχαν στις εξετάσεις προσαυξάνεται κατά 20% και εισάγονται σε σχολές ως υπεράριθμοι.

Τα δέντρα άχνιζαν ακόμη. Μαύρο το χώμα έβραζε κάτω από τα πόδια μου. Λιωμένο αλουμίνιο από αυτοκίνητα σχημάτιζε μικρές ασημένιες λίμνες. Αργυρή ακτή. Κάποιος πέρασε κρατώντας έναν μικρό φούρνο σαν μωρό. Αμίλητοι γέμιζαν σακούλες σε καμένα σπίτια κάτω από τον θόρυβο των αεροπλάνων. Περνάτε με δική σας ευθύνη, προειδοποιούσαν οι πυροσβέστες, Κάποια σπίτια άθικτα. Κρεμασμένες πετσέτες θαλάσσης. Φλιτζάνια καφέ στη βεράντα. 

Πέσαμε στη θάλασσα λίγο μετά τις 7 το βράδυ. Πήγαμε μέσα. Σκοτάδι. Αφεθήκαμε  στο ρεύμα. Στις 11 τη νύχτα μας μάζεψε μια μηχανότρατα. Χάσαμε μια κυρία και ένα παλικάρι. Ενώ κολυμπούσαμε είδαμε ένα πτώμα. Μία μεγάλη γυναίκα με άσπρα μαλλιά δίπλα μας. Ο κόσμος προσπαθούσε μόνος του να σωθεί. 

όλοι προσπαθούν να διαφύγουν

Εκεί που βλέπεις την κορδέλα της αστυνομίας, είδα έναν νεκρό. Σαν τα ποντίκια παγιδεύτηκαν. Η γυναίκα του κατάφερε να διαφύγει κουβαλώντας στην πλάτη τη μητέρα της που είχε σπασμένο πόδι. Εκείνος έμεινε πίσω προσπαθώντας με νερό από μια γειτονική πισίνα να σώσει το σπίτι τους. Ένας φίλος τους και το παιδάκι του κάηκαν. Μετράμε πλέον ποιοι υπάρχουν. Κάποτε ήταν παράδεισος εδώ. Τώρα έχει διαγραφεί από τον χάρτη.

Παρέμεινα σχεδόν μέχρι την τελευταία στιγμή στο σπίτι μαζί με τα τρία σκυλιά. Ώσπου άρχισε να καίγεται το απέναντι οικόπεδο. Οι καύτρες πέρασαν στο διπλανό κτήμα, όπου είχαν θεριέψει τα αγριόχορτα. Τηλεφώνησα ζητώντας οδηγίες. Με συμβούλεψαν να φορέσω μακρύ παντελόνι, να τυλίξω τον εαυτό μου και τα σκυλιά με βρεγμένες μπλούζες και να φύγω αμέσως. Όπως κατέβαινε ο χείμαρρος, έτσι κατέβαινε και η φωτιά. Κυνηγούσε αυτοκίνητα και ανθρώπους.

Έχω σπίτι στην κεντρική λεωφόρο. Όταν αντιλήφθηκα τον κίνδυνο, πήρα το αυτοκίνητο και με την εγγονή μου και το σκυλί καταφύγαμε στην παραλία. Ο αέρας ήταν ζεστός. Μύριζες τη φωτιά. Έχουμε δει πολλές πυρκαγιές. Τίποτε σαν κι αυτό.  

Όρμησε μια φωτιά. Τόσο ξαφνικά που δεν προλάβαμε να καταλάβουμε. Όταν είδα τις φλόγες, φώναξα στον άντρα μου. Γρήγορα στο αυτοκίνητο. Μέχρι να έρθει εγκλωβιστήκαμε. Κάηκε και το αυτοκίνητο. Άρχισα να τρέχω και να τον κουβαλώ,

Οι φλόγες ήταν γύρω μας. Μαζί μας έτρεχαν πολλοί άνθρωποι. Περπατούσαν άνθρωποι φλεγόμενοι. Έτρεχα για να σωθώ. Κάηκα στα πόδια. Έχω υποστεί εγκαύματα στα πόδια. Κάηκα καθώς προσπαθούσα να σωθώ.

Κάτω από πυροσβεστικά αεροπλάνα, μια νέα γυναίκα με μαύρα ρούχα εμφανίστηκε στον δρόμο. Κρατούσε λουλούδια στο ένα χέρι και ένα καντήλι στο άλλο. Είπε ότι η μητέρα της είχε βρεθεί στην πιλοτή του σπιτιού νεκρή από τις αναθυμιάσεις.

Χώροι και σπίτια που είναι αδύνατον να επισκευαστούν χαρακτηρίζονται κόκκινα. Κοκκίνισε το λιμανάκι. Μάτι κακό άραγε βρήκε τόσους ανθρώπους που αφανίστηκαν; Ήρθε ο Αιγύπτιος ψαράς. Κρατούμενοι των φυλακών προσφέρουν με εθελοντική εργασία μερίδες φαγητού και εμφιαλωμένο νερό. Υπάρχει όριο στις απόψεις; Όλοι προσπαθούν να διαφύγουν μη γνωρίζοντας από πού. Απορίες συγγενών. Φταίει ο Θεός ή η άρνησή του; Ζούμε μια άλλη πραγματικότητα.

Κουφάρια αυτοκινήτων στη διασταύρωση Δημοκρατίας και Ειρήνης. Στο διπλανό οικόπεδο, που κάποτε ήταν πευκόφυτο, διασώστες σκεπάζουν με σεντόνια σορούς. Σε κατασκήνωση που φιλοξενεί πυρόπληκτους διατέθηκαν φαγητά και αναψυκτικά που προορίζονταν για δεξίωση για την επέτειο της Δημοκρατίας που ακυρώθηκε.  

Συγκρίνονται οι καταστροφές; Μια άλλη φωτιά, πριν από χρόνια, ξεκίνησε σε αποθήκη με 800 κιλά λάδι και κρασί, όπου μια γυναίκα ετοίμαζε κόλλυβα για το μνημόσυνο του άντρα της και για μια στιγμή άφησε χωρίς επίβλεψη το σκεύος.

παιδικές κούκλες

Την αποκαλούν παραλιακή λεωφόρο. Είναι όμως ένας στενός δρόμος, παράλληλα στη θάλασσα. Εκεί όπου η άσφαλτος σχηματίζει γούβα, βρίσκονται τριάντα έξι καμένα αυτοκίνητα. Εγκλωβίστηκαν κινούμενα σε αντίθετες κατευθύνσεις. Η φωτιά λύγισε τις λαμαρίνες, τσάκισε στύλο της ΔΕΗ, τα κάλυψε με πλέγμα καλωδίων. 

Εδώ κάηκαν πέντε άνθρωποι, μέσα στα αμάξια τους. Μόλις οι φλόγες ξεπρόβαλαν στις πλαγιές, βρέθηκα στην ταβέρνα. Μπροστά της στον κολπίσκο, δίπλα μου, εκατοντάδες κάτοικοι και παραθεριστές που προσπαθούσαν να ανασάνουν, καθώς ο άνεμος έστελνε πάνω μας τον καπνό. Δεν υπήρχε οξυγόνο.

Δεν έγινε απόπειρα εκκένωσης. Δεν πίστευαν ότι η φωτιά θα διέσχιζε τη λεωφόρο. Ο κόσμος οδηγήθηκε σε στενούς δρόμους. Παγιδεύτηκε. Επικράτησε πανικός.  

Συνεχίζουν να ελέγχουν τα σπίτια πόρτα πόρτα, κουβαλώντας φορεία και τους κίτρινους σάκους των πτωμάτων. Σημαίες μεσίστιες. Εκκλήσεις για αιμοδοσία. Αναστολή πλειστηριασμών. Προειδοποιήσεις εκ των υστέρων.

Το πρώτο βράδυ μετά την καταστροφή εντοπίστηκαν τέσσερις ημεδαποί να βγαίνουν από σπίτι μεταφέροντας ηλεκτρικές συσκευές. Τράπηκαν σε φυγή μόλις αντιλήφθηκαν την παρουσία αστυνομικών, που τους συνέλαβαν όταν επέστρεψαν να πάρουν τις μοτοσυκλέτες που είχαν αφήσει. Οι συλληφθέντες αρνήθηκαν τις κατηγορίες υποστηρίζοντας ότι ήταν εθελοντές.

Έχουν λαδωθεί οι αρμόδιες υπηρεσίες. Θα ήμουν με περιουσία, αν είχα υποχωρήσει όταν υπηρετούσα. Αν είχα βάλει τη γραμμή λίγο πιο εκεί. Βάλε τη γραμμή πιο εκεί. Αυτές ήταν οι πιέσεις. Ακολουθούσαν νομοθετικές ρυθμίσεις που νομιμοποιούσαν τα αυθαίρετα. Η παραλία έκλεισε. Παντού μάντρες.

Ποιος ελέγχει αν καταστρώνουν σχέδια εκκένωσης που είναι αξιόπιστα; Χρειάζονται χάρτες επικινδυνότητας με οδούς διαφυγής. Μοντέλα μετάδοσης πυρκαγιάς. Για να βελτιώνουν τον συγχρονισμό των ενεργειών, όχι απλώς προς τέρψη των ερευνητών.

Από νωρίς εντοπίζουμε νεκρούς. Μέσα ή έξω από τα αυτοκίνητά τους. Ανασύραμε τη σορό ενός άντρα που προσέκρουσε σε μαντρότοιχο και εκτινάχθηκε από το παρμπρίζ πριν τελικά απανθρακωθεί από τη φωτιά.

Καιγόμασταν από αυτή την πλευρά, αλλά κανείς δεν το ήξερε. Τα μέσα πυρόσβεσης, τα μέσα ενημέρωσης, όλα ήταν στραμμένα στη φωτιά από την άλλη πλευρά, όπου δεν έχουν δίκτυο ύδρευσης και οι κάτοικοι προσπαθούσαν να σβήσουν τη φωτιά με νερό από τη θάλασσα αν όχι με λεμονάδες.

Έχω ζήσει όλες τις φωτιές. Αυτό το πράγμα δεν το έχω ξαναδεί. Με τέτοιο άνεμο, δεν νομίζω ότι η φωτιά μπορούσε να σβηστεί. Εξαπλώθηκε με τέτοια ταχύτητα που ο κόσμος εγκλωβίστηκε. Δεν το φανταζόταν. Είχαν ελάχιστο χρόνο να αντιδράσουν.

Άθικτα έμειναν ξενοδοχεία και δύο θερινοί κινηματογράφοι. Οι απανθρακωμένοι μοιάζουν με παιδικές κούκλες. Έχουν συρρικνωθεί από τη φωτιά, παρατήρησαν πυροσβέστες που ήρθαν από την επαρχία να ενισχύσουν τους συναδέλφους τους.

Πολλοί κάτοικοι αρνήθηκαν μετά να φύγουν. Ήθελαν να δουν αν κάηκε το σπίτι τους. Έφυγαν κάποιες οικογένειες. Για όσους έμειναν βρέθηκε χώρος στο κλειστό γυμναστήριο ή αλλού. Έχουν σταλεί πολλά τρόφιμα και ρούχα. 

Ισχυροί άνεμοι, άναρχη δόμηση, στενοί δρόμοι, πεύκα, πανικός. Έρευνες για καθορισμό αιτιών. Ανεπάρκεια μέσων, ανθρώπων, συντονισμού. Πολλά μέτωπα. Μας αφήσατε να καούμε. Απελπισία, πένθος, οργή.

Οι νεκροί σιωπούν. Εμείς να δούμε πώς θα καταφέρουμε να το σώσουμε αν συμφωνήσουν να γκρεμίσουν τα αυθαίρετα.

(πρώτη δημοσίευση: περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ, 31 Ιουλίου 2018)