3. Η αυτονομία των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης

Αντώνης Λιάκος

Εισαγωγή στα Πορίσματα του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, 2016

3. Η αυτονομία των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης

Η μεταρρύθμιση των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης δεν μπορεί παρά να είναι έργο των ίδιων των ιδρυμάτων και της ενίσχυσης της αυτονομίας τους. Αλλά υπάρχουν δυο προϋποθέσεις γι αυτό. Πρώτον, η οικονομική αυτονομία. Και η τριτοβάθμια εκπαίδευση κρατιέται σε κατάσταση ανηλικιότητας μέσω του τρόπου χρηματοδότησής της. Και όχι μόνο: η εξάρτηση των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από το κράτος τα εμπλέκει σε δεσμούς πελατείας. Πιέσεις των τοπικών βουλευτών για να αποκτήσει η περιοχή τους ένα τριτοβάθμιο ίδρυμα, παρά οποιοδήποτε προγραμματισμό και μελέτη, όπως και παρεμβάσεις του κεντρικού κράτους στον προγραμματισμό τμημάτων και θέσεων στα πανεπιστήμια δεν είναι ούτε άγνωστα, ούτε ασυνήθιστα φαινόμενα και έχουν συντείνει σε μια διασπορά τμημάτων, πολλών από τα οποία η επιβίωση εξασφαλίζεται από τον τρόπο αναγκαστικής κατανομής φοιτητών μέσω του υπάρχοντος εξεταστικού συστήματος. Η ειδική επιτροπή οικονομικών επεξεργάστηκε μια πρόταση, η οποία συμπεριλήφθηκε και στην ενδιάμεση έκθεση (και εδώ στη συνέχεια). Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα είναι το μέγεθος των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων. Μπορούν να επιβιώσουν; Μήπως η συγκρότηση μεγάλων περιφερειακών πόλων, οι οποίοι θα ομοσπονδοποιούν ΑΕΙ, ΤΕΙ και Ερευνητικά Ιδρύματα, αναλαμβάνοντας ευρύτερες εκπαιδευτικές λειτουργίες στην περιοχή ευθύνης τους, θα μπορέσει να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά τους και να τους προσδώσει διεθνή επιφάνεια; Οι συζητήσεις προς αυτή την κατεύθυνση μένουν να γίνουν. Ωστόσο η επιτροπή για την τριτοβάθμια εκπαίδευση επεξεργάστηκε και κατέθεσε μια πρόταση για τον ενιαίο χώρο, έρευνας και διδασκαλίας, η οποία παρατίθεται στη συνέχεια σε μορφή περισσότερο επεξεργασμένη από ότι στην ενδιάμεση έκθεση. 

2. Η μετάβαση από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση← →4. Η εκπαίδευση στον ορίζοντα των μεγάλων αλλαγών

Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα είναι το μέγεθος των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων. Μπορούν να επιβιώσουν; Μήπως η συγκρότηση μεγάλων περιφερειακών πόλων, οι οποίοι θα ομοσπονδοποιούν ΑΕΙ, ΤΕΙ και Ερευνητικά Ιδρύματα, αναλαμβάνοντας ευρύτερες εκπαιδευτικές λειτουργίες στην περιοχή ευθύνης τους, θα μπορέσει να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά τους και να τους προσδώσει διεθνή επιφάνεια;