Δικαιώματα του παιδιού στην Ελλάδα: τέλμα και απογοήτευση
Κίρκη Πατσιαντά
Δυστυχώς, η Ελλάδα συνεχίζει με εντυπωσιακή συνέπεια να διατηρεί τη θλιβερή παράδοσή της ως χώρα που αδιαφορεί παντελώς για τα δικαιώματα του παιδιού. Η βάναυση κακοποίηση παιδιών στο οικοτροφείο Παιδικό Σπίτι στον Πειραιά και ο θάνατος ενός αγοριού 2,5 ετών σε εγκαταστάσεις του Χαμόγελου του Παιδιού έρχονται να επιβεβαιώσουν για πολλοστή φορά την προκλητική ανεπάρκειά της αναφορικά με την προστασία των εν λόγω δικαιωμάτων και κυρίως τη μόνιμη αδράνειά της να αντιμετωπίσει ουσιαστικά το συγκεκριμένο ζήτημα.
Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού, το αποτελούμενο από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες όργανο που επιβλέπει την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού από τα κράτη που δεσμεύονται από αυτή (ένα εκ των οποίων είναι και το ελληνικό), επεσήμανε τις ασύλληπτες ελλείψεις που υφίστανται στη χώρα μας στο συγκεκριμένο τομέα το 2012, την τελευταία δηλαδή φορά που τοποθετήθηκε σχετικά με την κατάσταση των δικαιωμάτων των παιδιών στην Ελλάδα, ύστερα από σχετική έκθεση που υποβλήθηκε από ελληνικής πλευράς.
Βάσει των συμπερασμάτων της Επιτροπής λοιπόν, η Ελλάδα αδυνατεί να προστατεύσει τα δικαιώματα των παιδιών τόσο σε επίπεδο χάραξης γενικών στρατηγικών όσο και σε επίπεδο αντιμετώπισης ειδικότερων περιπτώσεων.
Ως προς τις ελλείψεις του γενικού πλαισίου προστασίας, η Επιτροπή σημειώνει ότι:
- απουσιάζει ένας σαφώς δομημένος φορέας που να συντονίζει τις διάφορες πρωτοβουλίες και πολιτικές σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού,
- δεν υπάρχει εθνικό σχέδιο δράσης για την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων του παιδιού,
- δεν υπάρχει εθνική βάση δεδομένων που να περιλαμβάνει στατιστικά στοιχεία και πληροφορίες για τα παιδιά,
- η διάδοση της Σύμβασης στα παιδιά, στους γονείς και στο ευρύ κοινό δεν είναι συστηματική,
- διαπιστώνεται έλλειψη επιμόρφωσης στα δικαιώματα των παιδιών των επαγγελματιών που εργάζονται με ή για αυτά,
- ο εθνικός προϋπολογισμός και η διαδικασία εκτέλεσής του δεν επιτρέπουν τη σαφή κατανόηση και τον προσδιορισμό των οικονομικών πόρων που διατίθενται για την εφαρμογή των δικαιωμάτων του παιδιού.
Πιο συγκεκριμένα τώρα, η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της:
- για την ανυπαρξία ενός αποτελεσματικού συστήματος προστασίας των παιδιών θυμάτων κακοποίησης και παραμέλησης,
- για την ύπαρξη βίας στα σχολεία και περιπτώσεων εκφοβισμού μεταξύ μαθητών,
- για την πληθώρα προβλημάτων που παρουσιάζει η λειτουργία των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας,
- για την απουσία ουσιαστικής μέριμνας για τα παιδιά με αναπηρία,
- για την ανεπάρκεια των υποδομών στον τομέα της παιδικής υγείας,
- για την αύξηση της παιδικής φτώχειας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης,
- για τη μη ύπαρξη μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την αντιμετώπιση του φαινομένου των παιδιών στο δρόμο,
- για την έλλειψη σεβασμού του δικαιώματος του παιδιού να εκφράζει την άποψη του για ζητήματα που το αφορούν,
- για την απουσία κατάλληλων δομών υποδοχής για τα παιδιά που μετακινούνται και τη διαχρονική ανυπαρξία ενός λειτουργικού συστήματος επιτροπείας για τα ασυνόδευτα παιδιά και τα παιδιά που έχουν χωριστεί από την οικογένειά τους.
Όλες αυτές οι διαπιστώσεις μπορεί να έγιναν 5 χρόνια πριν αλλά εξακολουθούν να είναι πιο επίκαιρες από ποτέ. Συγκεκριμένες περιπτώσεις διαφόρων μορφών σφοδρής παραβίασης των δικαιωμάτων του παιδιού, που γίνονται γνωστές ολοένα και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό, καταδεικνύουν ακριβώς ότι η σημερινή κατάσταση είναι στην καλύτερη περίπτωση η ίδια, στη χειρότερη πολύ πιο άσχημη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η υπάρχουσα προσφυγική κρίση αποτέλεσε, από την πρώτη στιγμή, τη ζωντανή απόδειξη της αδυναμίας του ελληνικού κράτους να ανταποκριθεί με στοιχειώδη αξιοπρέπεια στις πολυεπίπεδες ανάγκες παιδιών σε κίνδυνο και έφερε εντονότερα στο προσκήνιο τα ασταθή θεμέλια του ελληνικού συστήματος προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού που δεν έχει τη δυνατότητα να προστατέψει τα δικαιώματα των «δικών» του παιδιών, πόσο μάλλον αυτά των «ξένων».
Η Ελλάδα υποχρεούται να υποβάλει στην Επιτροπή την επόμενη έκθεσή της για την εφαρμογή των δικαιωμάτων του παιδιού στην επικράτειά της έως την 9η Δεκεμβρίου 2017. Τι θα έχει άραγε να πει;
(πρώτη δημοσίευση: περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ, 28 Σεπτεμβρίου 2017)
ΧΡΟΝΟΣ #53, 28 Σεπτεμβρίου 2017
Η Κίρκη Πατσιαντά είναι δικηγόρος, Δ.Ν., με ειδίκευση στην προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού.
Βάσει των συμπερασμάτων της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Παιδιού, η Ελλάδα αδυνατεί να προστατεύσει τα δικαιώματα των παιδιών τόσο σε επίπεδο χάραξης γενικών στρατηγικών όσο και σε επίπεδο αντιμετώπισης ειδικότερων περιπτώσεων.