Bob Dylan ...“It ain’t me babe, it ain’t me you’re looking for”
Μαρία Μαρκουλή
–Α ναι; Μάλιστα! Λοιπόν, πού είχαμε μείνει;
Κάτι τέτοιο θα έλεγε ο Bob Dylan.
Αν ρωτούσε κάποιος –προτού ανακοινωθεί ότι κερδίζει το Νόμπελ Λογοτεχνίας ή κάποιο άλλο βραβείο, ας πούμε ένα Τζέιμσον Αντβέντσουρ Πράιζ (φανταστικό βραβείο, δεν υπάρχει)– ποια θα ήταν η αντίδραση του, αν με ρωτούσε κάποιος τι θα έκανε ο Bob με το που θα χτυπούσε το τηλέφωνο και θα του έλεγαν τα ευχάριστα νέα, θα έλεγα ότι θα είχε πει κάτι τέτοιο. Και μετά θα συνέχιζε από εκεί που είχε σταματήσει το διαβασμά του, την κουβέντα του, την πρόβα του, τους στίχους του, το χτύπημα των αυγών για μια καλή ομελέτα. Πιστεύω ότι είναι τύπος που εκτιμά μια καλή ομελέτα.
Διαφορετικά, αν είχε –ας πούμε– τρελαθεί από τη χαρά του και το είχε δείξει με χίλιους δυο τρόπους, θα έπρεπε να πάρει πίσω το Don’t Think Twice It’s All right, το Ballad of a Τhin Μan, το Not Dark Yet, το It Ain’t Me Babe, ολόκληρο το Blood on the tracks, το Time Out Of Mind, το Freewheelin χωρίς συζήτηση, όλα συγκεκριμένα και ένα ένα ξεχωριστά και να τραβήξει το χαλί κάτω από το έργο του, από τον ίδιο του τον εαυτό. Aν υποθέσουμε, βασικά και κύρια, αν υποθέσουμε ότι γνωρίζουμε κάπως τον Bob Dylan.
Όσο μπορεί να γνωρίζει κανείς τον Bob Dylan, ειδικά τον Dylan απέναντι στον εαυτό του.
Αυτό που ξέρουμε πάντως είναι ότι κρατάει το λόγο του – όπως για παράδειγμα τότε που δήλωνε ότι δεν θα διαφήμιζε ποτέ κάτι, εκτός… εκτός και αν επρόκειτο για γυναικεία εσώρουχα. Ό,τι λέμε δεν ξελέμε και στην πρόταση της Victoria Secret να παίξει στο διαφημιστικό, ο Dylan απάντησε «βεβαίως» και εμφανίστηκε με τον καλύτερο εαυτό του. Το ίδιο και στο διαφημιστικό της Chrysler και σε μερικές ακόμη διαφημιστικές εξαιρέσεις του κανόνα του. Γιατί ο κανόνας του, εφ’όσον υπάρχει – και που του αρέσει θεαματικά να τον ανατρέπει–, είναι πως θα κάνει πάντα αυτό που δεν περιμένεις. Στο δικό του, μοναδικό, σύστημα αξιών.
Με άλλα λόγια, μια νομπελική συμπεριφορά –αποδοχής, μη αποδοχής, ανταλλαγής φιλοφρονήσεων– θα έπρεπε να είναι σύμφωνη με το δικό του κόσμο.
Έτσι, δεν έπεσα και πολύ έξω. Και κλείνει το θέμα. Ακόμη πιο ουσιαστικά, κάτω από την αστρόσκονη που απλώθηκε γύρω του – ως φανατικός θαυμαστής του Chuck Berry που είναι, τώρα που ο 90χρονος θρύλος του ροκενρόλ κυκλοφορεί καινούργιο δίσκο. Είναι πολύ πιθανό λοιπόν, ο Dylan να έχει ήδη ετοιμάσει την επόμενη δισκογραφική του κίνηση ενώ ακόμη ο τόπος θα βουίζει από τον απόηχο του Νόμπελ, κάποιοι θα συνεχίζουν να αμφισβητούν και άλλοι θα συνεχίζουν να αναπαράγουν τους κλασικούς και λαοφιλείς τίτλους-στερεότυπα του «εκφραστή μιας γενιάς», του «Σαίξπηρ της εποχής μας», όσο ο Μπομπ θα συνεχίζει να αντιστέκεται.
«Εγώ το μόνο που είχα κάνει ήταν να τραγουδήσω τραγούδια απολύτως ειλικρινή, που εξέφραζαν μια δυναμική, καινούρια πραγματικότητα. Ελάχιστα κοινά είχα με αυτή τη γενιά την οποία υποτίθεται ότι εκπροσωπούσα – και ακόμη πιο ελάχιστα τη γνώριζα.» – έγραφε στο Chronicles Volume One.
«Δεν υπήρξα ποτέ κάτι παραπάνω από αυτό: ένας μουσικός της folk που ατένιζε την γκρίζα ομίχλη τυφλωμένος με δάκρυα κι έφτιαχνε τραγούδια τα οποία επέπλεαν σε μια φωτεινή καταχνιά».
Και παραμένει η ψυχή του περιπλανώμενου ‘singing and dancing man’, η τύχη του τζογαδόρου της ζωής.
Μπορείς να πεις μερικά πράγματα με σιγουριά γι’ αυτόν – αλλά όχι πολλά.
Ότι ανάμεσα σε άλλα βρίσκει τον Μπαλζάκ ξεκαρδιστικό, ότι πιστεύει πως μέχρι και τα 60s ειπώθηκαν όλα, ότι δεν τρελαίνεται με την ιδέα να του ζητάνε τραγούδια όταν βρίσκεται στη σκηνή, ότι διατυμπανίζει πως οι καιροί αλλάζουν αλλά και ότι δεν αλλάζουν και πολλά πράγματα τελικά.
Εκεί που θα επιμείνει είναι στο ότι δεν θέλει να πει περισσότερα από όσα γράφει. Πως δεν υπάρχει κανένα μεγάλο κρυμμένο νόημα πίσω από τα τραγούδια του. Αυτά είναι. Και σε κάθε περίπτωση, ξεκαθαρίζει την θέση του: “It ain’t me babe, it ain’t me you’re looking for” .
Και εκεί που, από τα ώς τώρα δεδομένα, δικαιούται να συμπεράνει κανείς πως δεν θα εμφανιστεί να παραλάβει το βραβείο (το βαρύτιμο Νόμπελ ή κάποιο άλλο), η Αυτού Παραδοξότης του θα κάνει εντυπωσιακή είσοδο στην τελετή με ίσως το πιο εγκάρδιο γέλιο που θα έχει φέρει ποτέ μαζί του.
(πρώτη δημοσίευση: περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ, 30 Noεμβρίου 2016)
Joan Baez and Bob Dylan, Civil Rights March on Washington, D.C.: WIKIMEDIA COMMONS, by Rowland Scherman, National Archives and Records Administration
ΧΡΟΝΟΣ #43, 30 Νοεμβρίου 2016
Η Μαρία Μαρκουλή εργάστηκε στο πολιτιστικό τμήμα της εφημερίδας Τα Νέα. Έχει συνεργαστεί με περιοδικά και την τηλεόραση. Έχει εκδώσει τη συλλογή διηγημάτων Nτράιβ Ιν, βιβλία για τους Elvis Presley, John Lennon, Bob Dylan, ενώ διηγήματά της υπάρχουν σε συλλογές.
Το mariamarkouli.com είναι το ιντερνετικό της project. Το νέο της βιβλίο David Bowie – Αναζητώντας τον Starman κυκλοφορεί στη σειρά Pop του fairead.
«Εγώ το μόνο που είχα κάνει ήταν να τραγουδήσω τραγούδια απολύτως ειλικρινή, που εξέφραζαν μια δυναμική, καινούρια πραγματικότητα. Ελάχιστα κοινά είχα με αυτή τη γενιά την οποία υποτίθεται ότι εκπροσωπούσα – και ακόμη πιο ελάχιστα τη γνώριζα.»