Για ένα διαχρονικό λογοτεχνικό αρχείο

Θεόδωρος Γρηγοριάδης

«O λόγος της γραφής»: η καινούργια εκπομπή για το βιβλίο και την ανάγνωση που ξεκίνησε στο ανανεωμένο πρόγραμμα του καναλιού της Βουλής των Ελλήνων παρουσιάζεται σαν work in progress. Γαλανάκη, Πανσέληνος και Φακίνου «συνομιλούν» με Φλωμπέρ, Κόνραντ και Κάφκα

Όταν μια μέρα μου τηλεφώνησε ο σκηνοθέτης Μιχάλης Αναστασίου προτείνοντάς μου μια εκπομπή για το βιβλίο, συμφώνησα σχεδόν αμέσως. Χρόνια τώρα σε βιβλιοπαρουσιάσεις εφημερίδων, σε ομάδες ανάγνωσης και στα λογοτεχνικά σεμινάρια που διοργάνωνα στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Σερρών, πίστευα στην μεταδοτικότητα και την κοινωνικότητα της ανάγνωσης και της βιβλιοφιλίας. Στον ρόλο αυτό με βοήθησε πολύ ότι υπήρξα καθηγητής, δίδαξα στο δημόσιο, μέσα σε τάξη, όπου εκεί προσπαθείς εκτός από το να είσαι ανεκτός, να είσαι και κατανοητός. 

Ο Μιχάλης Αναστασίου έχει επίσης μια γνώση του χώρου του βιβλίου ουσιαστική, δεν ήθελε απλώς να σκηνοθετήσει μια εκπομπή αλλά να υπάρχει σ' αυτό μια σαφής 'πρόταση'. Έτσι, καταλήξαμε σε μια ωριαία εκπομπή για το βιβλίο, γυρίσαμε τα τρία πρώτα επεισόδια και τα προτείναμε στο Κανάλι της Βουλής. 

Η εκπομπή είναι διαρθρωμένη σε πέντε μέρη. Στο πρώτο μέρος («εξομολογήσεις συγγραφέων»), καταξιωμένοι συγγραφείς (ένας σε κάθε επεισόδιο) μιλούν για τη ζωή και το έργο τους, συνομιλώντας μαζί μου. Ωστόσο, μέσω μοντάζ, εγώ απουσιάζω, αφού η συζήτηση γίνεται για να προκαλέσει την εξομολόγηση. Προσωπικά, σε όλη την εκπομπή, δεν με ενδιέφερε ο ρόλος του δημοσιογράφου / παρουσιαστή (που προφανώς κάποιοι τον υπηρετούν άψογα) αλλά ενός αθόρυβου συνεργάτη. 

Στο δεύτερο μέρος («οι ποιητές διαβάζουν»), ένας σημαντικός ποιητής διαβάζει ποιήματά του από μία ή περισσότερες συλλογές του, βλέπουμε σελίδες από το έργο του, αλλά η κι εδώ η έμφαση παραμένει στον λόγο. Ρισκάρουμε με την απουσία των εμβόλιμων σκηνών και διατηρούμε τις απολύτως απαραίτητες παρεμβάσεις των βιβλίων, για τα οποία γίνεται λόγος. Μας ενδιαφέρει ο λόγος, η άρθρωσή του, η εκφορά του, ο ομιλών. Τιμάμε τους ανθρώπους του λόγου, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους / ‘γυμνούς’, γιατί πιστεύουμε στην απόλυτη επάρκεια του προσώπου. Η άποψη ότι στην σύγχρονη τηλεόραση υπάρχει η ανάγκη μιας ‘κατακλυσμιαίας’ εικόνας υποχωρεί μπροστά στην όψη του δημιουργού.

Στο τρίτο μέρος («κλασική βιβλιοθήκη»), ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης, δηλαδή εγώ προσωπικά, επιλέγω ένα «κλασικό» βιβλίο από τη βιβλιοθήκη μου και το αναλύω, εξηγώντας τους λόγους που το κάνουν να κατέχει περίοπτη θέση στην παγκόσμια λογοτεχνία. 

Εδώ απευθύνομαι στους αναγνώστες, σαν να τους έχω απέναντί μου, ένα είδος διάλεξης, ένα σεμνό μάθημα κάποιου που διάβασε και θα ήθελε να μοιραστεί τη γνώση του με το κοινό. Έμφαση δίνεται να ‘ακουστεί’ ένα ολόκληρο μυθιστόρημα, στοιχεία της ζωής και της εργογραφίας του συγγραφέα, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο αφορά στον πρωτάρη αναγνώστη αλλά και τον 'διαβασμένο'. 

Στο τέταρτο μέρος («νέοι ποιητές διαβάζουν»), ένας νέος ποιητής, που έχει δώσει τα πρώτα σοβαρά δείγματα γραφής, διαβάζει ποιήματά του, δίνοντας έτσι τον λόγο στην επόμενη γενιά – μια ποιητική παράδοση που ακμάζει επί αιώνες στην χώρα μας. 

Στο πέμπτο μέρος («οι πρώτες αράδες»), διαβάζω την πρώτη σελίδα από ένα βιβλίο πρόσφατης έκδοσης σε έναν εξωτερικό χώρο, προτείνοντας να βγει το βιβλίο έξω στη φύση, στον δρόμο, αφού πιστεύουμε ότι είναι προτιμότερο να υπάρχει αυτό στα χέρια μας, έναντι οποιουδήποτε άλλου gadget...

Σχεδιάσαμε μια εκπομπή για το βιβλίο και την ανάγνωση που φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα διαχρονικό λογοτεχνικό αρχείο Ελλήνων πεζογράφων και ποιητών, αλλά και μια κλασική βιβλιοθήκη ξένης λογοτεχνίας. Να παίζεται σε ωριαία βάση αλλά και να μπορεί να λειτουργεί το κάθε μέρος της αυτόνομα ή να υπάρχει η δυνατότητα σύνθεσης/δημιουργίας νέων ενοτήτων («Έλληνες πεζογράφοι», «Έλληνες ποιητές», «κλασική βιβλιοθήκη» κ.ο.κ.). Να ενημερώνει τους θεατές/αναγνώστες για τις νεότερες εκδόσεις και να τους μιλά απευθείας μέσω του λόγου, της ποίησης, της μυθοπλασίας. 

Πιστεύουμε ότι με μια τέτοια λιτή αλλά περιεκτική πρόταση, με ταπεινότητα αλλά και γερά εφόδια, θα μπορέσουμε να φτιάξουμε μια σειρά που θα αφήσει το δικό της αποτύπωμα. 

 

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1ο
Η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη μιλάει για τη ζωή και το έργο της, ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης διαβάζει ποιήματά του από το πρόσφατο βιβλίο του «Μην ακούς τον Παράδεισο», ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης αναλύει τη «Μαντάμ Μποβαρύ» τού Γκυστάβ Φλωμπέρ και διαβάζει τις ‘πρώτες αράδες’ από το βιβλίο «Confiteor» τού Ζάουμε Καμπρέ, ενώ η νέα ποιήτρια Ευτυχία Παναγιώτου διαβάζει ποιήματά της.

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 2ο:
Ο συγγραφέας Αλέξης Πανσέληνος μιλάει για τη ζωή του και την περιπέτεια τής γραφής. Ο ποιητής Λευτέρης Ξανθόπουλος μας ξεναγεί στα υπόγεια τοπία τής ποίησής του. Ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης μιλάει για το βιβλίο «Η καρδιά τού σκότους» τού Τζόζεφ Κόνραντ και διαβάζει τις ‘πρώτες αράδες’ από το βιβλίο «Η υπέροχη φίλη μου» τής Έλενα Φεράντε, ενώ η νέος ποιητής Δημήτρης Αθηνάκης διαβάζει ποιήματά του.

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 3ο:
Η συγγραφέας Ευγενία Φακίνου μιλάει για τη ζωή και τα βιβλία της, η ποιήτρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρούκ μας τιμά με τέσσερα ποιήματά της, ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης αναλύει το βιβλίο «Η μεταμόρφωση» τού Φραντς Κάφκα και διαβάζει τις ‘πρώτες αράδες’ από το βιβλίο «Πόλη στις φλόγες» τού Γκαρθ Ρισκ Χάλμπεργκ, ενώ ο νέος ποιητής Γιάννης Αντιόχου διαβάζει ποιήματά του.

 

(πρώτη δημοσίευση: περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ, 1 Δεκεμβρίου 2016)

ΧΡΟΝΟΣ #44, 1 Δεκεμβρίου 2016

Η εκπομπή «Ο λόγος της γραφής» με παρουσιαστή τον συγγραφέα Θεόδωρο Γρηγοριάδη και σκηνοθέτη τον Μιχάλη Αναστασίου, προβάλλεται κάθε Σάββατο 19.00-20.00 από το Κανάλι της Βουλής και επαναλαμβάνεται εντός της εβδομάδας.

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης γεννήθηκε το 1956 στο Παλαιοχώρι Παγγαίου Καβάλας. Σπούδασε Αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, δίδαξε αγγλικά στη δημόσια εκπαίδευση και συνεργάστηκε με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών οργανώνοντας λογοτεχνικά σεμινάρια. Έχει γράψει δέκα μυθιστορήματα, δύο συλλογές διηγημάτων, μία νουβέλα και έναν θεατρικό μονόλογο. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Ζει στη Νέα Σμύρνη.

Σχεδιάσαμε μια εκπομπή για το βιβλίο και την ανάγνωση που φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα διαχρονικό λογοτεχνικό αρχείο Ελλήνων πεζογράφων και ποιητών, αλλά και μια κλασική βιβλιοθήκη ξένης λογοτεχνίας. Να παίζεται σε ωριαία βάση αλλά και να μπορεί να λειτουργεί το κάθε μέρος της αυτόνομα ή να υπάρχει η δυνατότητα σύνθεσης/δημιουργίας νέων ενοτήτων («Έλληνες πεζογράφοι», «Έλληνες ποιητές», «κλασική βιβλιοθήκη» κ.ο.κ.). Να ενημερώνει τους θεατές/αναγνώστες για τις νεότερες εκδόσεις και να τους μιλά απευθείας μέσω του λόγου, της ποίησης, της μυθοπλασίας.